Κάλαντα Χριστουγέννων απο το Νέο Μοναστήρι

Χριστός γεννήθκεν



Βρε ν’ άνξετε τις πόρτες σας (2)
για νάρθει η Παναγιά μας (2)
Βρε ν’ έρχεται η Παναγιά (2)
με το Χριστό στην αγκαλιά (1)
με το σταυρό στα χέρια (1)

Χριστός γεννήθκεν, χαρά στον κόσμο,
χαρά στον κόσμο, στα παλικάρια,
στα παλικάρια, στην Παναγιά μας
στην Παναγιά μας την Θεοτόκο
την Θεοτόκο που κοιλοπόνα
που κοιλοπόνα και αη-παρακάλει
κι’ αη-παρακάλει τους Αποστόλους
τους Αποστόλους, τους Αρχαγγέλους:
- Ω Αποστόλοι μ’ κι Αρχαγγέλοι μ’
βοήθησε Θέ μου τούτην την ώρα
τούτη την ώρα τη βλογημένη
τη βλογημένη και δοξασμένη.
Άγγελος πάει μάμες να φέρει
μάμες να φέρει τ’ Αμιραπασά1.
Όσο να πάς κι όσο νάρθεις
Χριστός γεννήθκειν, χαρά στον κόσμο,
η Παναγιά μας ελευθερώθκεν.
Χριστός επέσεν, στις δάφνες ΄πέσεν.
Σαν ήλιος λάμπει, σα νιό φεγγάρι.
Να ζει και νάναι κι ο νοικοκύρης
με τα παιδιά του με τ’ ανέχειά του.

Ερμηνευτικά:
1.Αμιρα πασάς: λέξη σύνθετη.
Αμιράς = στρατηγός, διοικητής. Πασάς = τοπάρχης, διοικητής περιφέρειας.

Χριστούγεννα Πρωτούγενα



Χριστούγεννα Πρωτούγενα ΄πόψε Χριστός γεννιέται,
γεννιέται κι’ ανατρέφεται κι ο κόσμος δεν το γνώθει(1),
ο κόσμος κι τα κλούμπινια κι τ’ βασιλιά η(2) αϊτός(3) του.
Τα δυο(4) βαγγέλια διάβαζαν κι οι απόστολοι ψέλνουν,
και ψέλνοντας διαβάζοντας Χριστός σα δέντρο ξέειρεν(5).
Ο δέντρος ήταν η Αϊ Χριστός και τα κλωνάρια τ΄ Άγια
και τ’ αργυρά φυλλίτσια του ήταν οι προφητάδες.
Προφήτευαν κι έλεγαν για τ' Άη Χριστού τα πάθη.
Χριστέ μου Συ, Χριστέ μου Συ, Χριστέ μου αληθιανιέ μου,
Χριστέ μου, ΄ντα(6) σε σκέντζευαν(7) οι άνουμοι Ουβραίοι(.
Σε σκέντζευαν, Σε σταύρωναν ουπάν(9) στο σταυροδρόμι
κι’ έτρεχε το αίμα Σου σα σιγανό ποτάμι
κι η μάνα Σου το σφούγγιζε, μ’ ένα λευκό μαντήλι.
Βολές – βολές το σφούγγιζε, βολές μοιρολογούσε:
- Κρίμα στο γιόκα μ’ τον καλό, στο γιόκα μ’ τον αφέντη,
πόχει το στόμα μάλαμα, τη γλώσσα ασημένια,
κι από το στόμα Τ’ έτρεχε όλο μέλι και γάλα.
Χριστός μας αναστήθηκε κι πάει απάν’ ουράνια,
κι απόψε θέλει να κατέβει στης εκκλησιάς τις πόρτες
να στρώση το στρωματάκι το μπροστά στο Άγιο Βήμα
να γονατίσει να δικοκρίνει όλους τους Χριστιανούς Του,
να κάψει θύμιο(10) και κερί όλους τους πεθαμένους
να κάψει και περισσότερο όλους τους κολασμένους.

Ερμηνευτικά:
1. Γνώθω: γνωρίζω, αισθάνομαι, καταλαβαίνω.
2. η: πολλές φορές στ’ αρσενικά χρησιμοποιείται το άρθρο η αντί του ο.
3.
αϊτός: χρησιμοποιείται με μεταφορική σημασία. Προφανώς πρόκειται για
βασιλική εξουσία, που είχε σύμβολο τον αϊτό, κι εδώ για τον Ηρώδη,
βασιλέα της Ιουδαίας και τον Καίσαρα Αύγουστο, αυτοκράτορα της Ρώμης.
4.
Τα δυο βαγγέλια: πράγματι την γέννηση του Χριστού διηγούνται οι δύο
ευαγγελιστές Ματθαίος και Λουκάς, δεν αναφέρονται στην γέννηση ο Μάρκος
και ο Ιωάννης.
5. ξέειρεν: έπεσε, από πάνω κάτω. Το ρήμα (γ)έρνω, αόρ. ξέ(γ)ειρα, παραλείπεται το γράμμα γ.
6. ντά: όταν.
7. σκεντεύω: τυραννώ, επιβάλλω μαρτύρια.
8. Ουβραίοι: Εβραίοι.
9. Ουπάν: επάνω.
10. Θύμιο: θυμίαμα.

http://monastiriotes.blogspot.com

(ΤΟ BLOG ANHKEI ΣΤΟ ΓΙΟ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΜΟΣΧΟΥ ΤΕΡΖΙΔΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΟΙ ΝΕΟΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΤΕΣ")

Τις βραδυνες ωρες ανημερα των Χριστουγεννων παρεες αγοριων -οι επονομαζομενες "σαρτες"-που πολλες φορες μπορει να ξεπερνουσαν και τα 15 ατομα η καθεμια τους , περιδιαβαιναν τα σοκακια του χωριου τραγουδωντας τα καλαντα! Τα σοκκακια αντηχουσαν απο νεαρες , δυνατες ,αγοριστικες φωνες σκορπωντας το μηνυμα των Χριστουγεννων σ ολο το χωριο!Οι "σαρτες" επισκεπτονταν ολα τα σπιτια του χωριου .Εκει γινονταν μια παρεα με τους νοικοκοιραιους και τραγουδουσαν χριστουγεννιατικα τραγουδια.Μετα τα παραδοσιακα καλαντα που τραγουδουσαν αφιερωναν και τραγουδια ειδικα για καθε μελος της οικογενειας .Ετσι τραγουδουσαν για τον αφεντη (τον αντρα του σπιτιου, το νοικοκυρη), την κυρα (την οικοδεσποινα), το γιο ή την κορη (ανυπαντροι συνηθως)...
Οι οικοδεσποτες τους φιλευαν ολα τα καλουδια του σπιτικου τους και μαζι γλυκοποτιο κρασι το οποιο επετεινε και την ευφορια της γιορτινης μερας !!!
Ετσι τα "παληκαρια" συνεχιζαν μεχρι και τις πρωινες ωρες το τραγουδι τους χωρις σταματημο !

τραγουδια αφιερωμενα στον "αφεντη" οπως εχουν καταγραφει στο ιδιο βιβλιο, " ΟΙ ΝΕΟΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΤΕΣ" κι εχουν αναρτηθει στο ιδιο blog ειναι τα εξης:

Ήρθαμε στον αφέντη μας τον πολυχρονημένο.
Δεν πρέπει σεν’ αφέντη μας σε τέτοια χώρα νάσαι,
μον πρέπει σεν’ αφέντη μας στης Πόλης τα παλάτια,
να σε τιμούν οι άρχοντες κι όλα τα παλικάρια,
να ορίζεις χίλια κάτεργα και δεκαοχτώ καστρίτσια.
Να ορίζεις και τη Βενετιά, να ορίζεις και την Πόλη,
τη Βενετιά για το φλουρί, τη Πόλη για τ’ ασήμι.
Κει π’ κοσκινίζουν τα φλουριά κι δερμονίζουν τ’ άσπρα
κι αυτά τα κοσκινίσματα στο τζιόπη σου να βάνεις
κι αυτά τα δερμονίσματα στον κόρφο σου να βάνεις.
Σινιά σινιά να τα μετρούν, σεντούκια να τα βάζουν
σεντούκια χρυσοκέντητα κι αργυροκλειδωμένα.
Και χώσει το χεράκι σου στον αργυρό το τζιόπη
κι βγάλε την κισίτσα σου τη μαλαμοσυρμένη.
Βρε λύσε την, βρέ δέσε την, κέρνα τα παλικάρια,
κέρνα στα παλικάρια, κέρνα τα κι αυτά τα παλικάρια
ν’ ανοίξουν οι λαλίτσες τους, να πούν κι άλλο τραγούδι.
Εμείς σας τραγουδήσαμε κι ο Θεός μέρες να δίνει.

************************************
Σηκώσ’ απάν’ αφέντη μας κι κάτσε στο θρονί σου,
και πάρε τη ροδόσταμνα και νίψ’ το πρόσωπό σου
και χώσε το χεράκι σου στον αργυρό το τζιόπη
και βγάλε χρυσομάντηλο, σφουγγίσ’ το πρόσωπό σου.
Αφέντη μ’ τα γραμματικά σ’ διαβάζουν τα χαρτιά σου.
Αφέντη μου στην τάβλα σου χρυσή καντήλα λάμπει,
σαν βάλεις λάδι και κερί, λάμπει το μαχαλά σου
σαν βάλεις και περ’σότερο, φέγγει για την ζωή σου.
Τα μοναστήρια σήμαναν κι εκκλησιές σου λάμπουν.

Share on Google Plus

About Ofenis

H αγάπη για τον τόπο μας είναι δείγμα πολιτισμού.Τίποτα δε μας ανήκει όλα είναι δανεικά και τα οφείλουμε στις γενιές που ακολουθούν..