Όλοι μας έχουμε συνηθίσει από το σχολείο, την οικογένεια, το κράτος να ακούμε ότι οφείλουμε σεβασμό στην παράδοση του τόπου μας. Είτε αυτή είναι πολιτιστική, είτε είναι θρησκευτική. Η προτροπή αυτή έχει κάτι το αυτονόητο από την εξής άποψη. Παράδοση είναι η κληρονομιά του παρελθόντος. Αναλογικά αντιστοιχεί με το προσωπικό μας παρελθόν, αν και η παράδοση είναι το ομαδικό παρελθόν. Στο προσωπικό μου παρελθόν λοιπόν, όταν ήμουν παιδί, πήγαινα στο σχολείο. Κάτι έχω κληρονομήσει από εκεί. Π.χ. την ικανότητα της ανάγνωσης. Ο σεβασμός προς το σχολείο λοιπόν είναι κάτι το φυσικό, παρ΄ όλο που το εκπαιδευτικό σύστημα ίσως μας έχει δημιουργήσει και προβλήματα. Απομονώνουμε τα προβλήματα και μένουν μόνο τα θετικά στην συνείδησή μας και τους αποδίδουμε τον πρέποντα σεβασμό και ευγνωμοσύνη.
Φανταστείτε ότι για το σχολείο δεν τρέφουμε κανένα σεβασμό. Τότε δεν θα σεβόμαστε και την ικανότητα της ανάγνωσης που κληρονομήσαμε από αυτό, την οποία όμως χρησιμοποιούμε συνεχώς. Εδώ θα υπήρχε κάποια αντίφαση η οποία απλώς υποδηλώνει ότι είμαστε αχάριστοι. Άρα λοιπόν ένας ψυχικά υγιής άνθρωπος με την ιδιότητα του σεβασμού και της ευγνωμοσύνης, θα αποδώσει τις ανάλογες τιμές στην κληρονομιά και του προσωπικού, αλλά και του ομαδικού παρελθόντος.
Τι συμβαίνει όμως με την πάροδο του χρόνου; Ο άνθρωπος αυτός μεγαλώνει, εργάζεται, κάνει πιθανώς οικογένεια και έχει πολλά καθήκοντα να εκπληρώσει. Το σχολείο στο οποίο φοίτησε το σέβεται και αναγνωρίζει την προσφορά του, δεν είναι όμως δυνατόν να ξαναπάει σε αυτό. Η ζωή έχει προχωρήσει και τώρα οι συνθήκες, οι υποχρεώσεις και οι δυνατότητές του είναι διαφορετικές. Έχει να προσφέρει στα παιδιά του και στην κοινωνία, δεν μπορεί να ασχολείται με αριθμητική και γραμματική. Αυτό θα τον παρέλυε στην τωρινή του ζωή.
Ο σεβασμός λοιπόν δεν σημαίνει πισωγύρισμα. Ούτε σημαίνει αγκίστρωση στο παρελθόν. Φανταστείτε έναν εργαζόμενο, ή έναν πατέρα, ο οποίος αντί να συγκεντρωθεί στην δουλειά του και στην ανατροφή των παιδιών του, θα αναπολούσε συνεχώς τις σχολικές μέρες με νοσταλγία. Υπάρχει η έκφραση – γυρίζω σελίδα στην ζωή μου. Αυτό δεν σημαίνει ότι την προηγούμενη σελίδα την περιφρονώ, αλλά ότι κοιτάω να ξεκολλήσω από το παρελθόν και να κινηθώ προς το μέλλον. Η υπερβολική εμμονή στην παράδοση (με το πρόσχημα του σεβασμού), από ορισμένους θεσμούς, όπως το κράτος και η εκκλησία, δείχνει μάλλον μια δυσκαμψία όσον αφορά την κίνηση προς το μέλλον. Μια ανασφάλεια, ίσως και κάποιο φόβο απώλειας της κεκτημένης εξουσίας. Αυτό έχει βάση κυρίως για τις οργανωμένες θρησκείες οι οποίες στο παρελθόν κυβερνούσαν σχεδόν τα πάντα. Το μέλλον όμως φαίνεται πως έχει την δυναμική να τους αφαιρέσει την εξουσία αυτή, γι αυτό υπάρχει και αυτή η παθολογική εμμονή στην παράδοση. Προσπαθούν να συγκρατήσουν ζωντανό το παρελθόν γιατί φοβούνται ότι θα τους νικήσει το μέλλον.
Όλα όμως έχουν ένα τέλος. Πεθαίνουν. Στο παρελθόν βρίσκονται όλα τα νεκρά πράγματα. Η επίδρασή τους είναι ζωντανή μέσα στο παρόν, αλλά δεν υφίσταται αμιγής όπως ήταν κάποτε. Έχει υποστεί μια ας πούμε μετάλλαξη. Το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας ασφαλώς και είναι ζωντανό στο σήμερα, όχι όμως ακριβώς όπως υπήρχε τότε. Μέρος του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος ήταν και οι συνεχείς εμφύλιοι πόλεμοι. Αυτό το κομμάτι έχει ευτυχώς πεθάνει, έτσι ώστε αυτό που τώρα υπάρχει ως αρχαίο πνεύμα δεν είναι το ίδιο που υπήρχε τότε. Έχει αλλάξει από άλλες προσμίξεις, οι οποίες τελικώς εμπόδισαν τους εμφύλιους.
Φανταστείτε τώρα μια γυναίκα η οποία έχασε τον άνδρα της. Θα τον πενθήσει, αλλά κάποτε το πένθος θα ξεπεραστεί, θα βρει άλλον σύζυγο και όπως λένε θα ξαναφτιάξει την ζωή της. Αυτό δεν σημαίνει ότι τον προηγούμενο δεν τον σέβεται, ή ότι τον ξέχασε εντελώς. Σκεφτείτε όμως να λειτουργήσει όπως λειτουργεί η πολιτεία μας. Να διοργανώνει γιορτές και παρελάσεις προς τιμήν του αποθανόντος όπου θα αναβιώνει διάφορες συνήθειες της κοινής τους ζωής, ενώ είναι πλέον παντρεμένη με άλλον (ζωντανό), ο οποίος θα είναι υποχρεωμένος να υφίσταται αυτή την παρανοϊκή κωμωδία, ή τραγωδία. Δεν νομίζω ότι μια τέτοια γυναίκα θα μπορέσει να λειτουργήσει ως σύζυγος και μητέρα. Χρειάζεται ψυχίατρο. Αυτή όμως είναι και η συμπεριφορά της οργανωμένης πολιτείας μας και της θρησκείας μας. Μια παρελθοντολαγνεία σχιζοφρενικού τύπου. Από την μια μεγαλειώδη οράματα παγκόσμιας ενοποίησης και Ευρωπαϊκής ένωσης και από την άλλη αναβίωση ανόητων, σύμφωνα με την σημερινή πραγματικότητα εθίμων, τα οποία δημιουργήθηκαν από ανθρώπους υποτελείς στην Οθωμανική αυτοκρατορία, αγράμματους και καταπιεσμένους. Τα έθιμα αυτά για τις τότε συνθήκες δεν ήταν καθόλου ανόητα, είχαν την αξία τους και ενδεχομένως περιέσωσαν πολλά πράγματα, τώρα όμως έχουμε την Ευρωπαϊκή ένωση, όχι την Οθωμανική αυτοκρατορία.
Όταν ακούμε μια άποψη από κάποιον άλλον άνθρωπο δεν πρέπει να την δεχόμαστε ασυζητητί, αλλά να την περνούμε και από κάποια φίλτρα. Το ίδιο ισχύει και για τους λαούς. Δεν πρέπει να αφομοιώνουν χωρίς εξέταση όλες τις ξένες επιδράσεις. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ο γνωστός φυσικός Χώκινς είχε εκφράσει την άποψη ότι μετά από την δημοσίευση των θεωριών του ο Θεός έπαψε πλέον να είναι απαραίτητος. Υποθέτουμε ότι εννοούσε την απλοϊκή άποψη να αποδίδουμε στον Θεό ό,τι δεν έχει εξηγήσει η επιστήμη. Αυτός λοιπόν ισχυρίστηκε ότι εξήγησε τόσα πολλά, που δεν έχουν απομείνει άγνωστα φαινόμενα για να πούμε ότι τα προκαλεί ο Θεός. Βρήκε φυσικούς νόμους για τα πάντα (κάτι τέτοιο βέβαια δεν ισχύει, ήταν ένας ενθουσιασμός του ιδίου). Άρα ο Θεός σαν εξήγηση είναι περιττός. Αυτή η άποψη αν και εκφράζει κάποια ψυχολογική πραγματικότητα, χρειάζεται συζήτηση και αφομοίωση. Ίσως και κάποιες αντιστάσεις. Ποιες είναι λοιπόν οι αντιστάσεις του έθνους μας; Οι γιαγιάδες που πλέκουν στο τζάκι και τα δημοτικά τραγούδια; Θα αντιμετωπίσουμε λοιπόν την πυρηνική φυσική με τα κλαρίνα;
Όταν ένας οργανισμός, άνθρωπος, κοινωνία, εξελίσσονται, δεν απορρίπτουν τα προηγούμενα στάδια που έχουν πλέον ξεπεράσει, αλλά τα ενσωματώνουν διαφοροποιημένα και προσαρμοσμένα στην τρέχουσα κατάσταση. Ένας ενήλικας δεν διαγράφει την παιδική του ηλικία, προκειμένου να σταματήσει να παίζει με στρατιωτάκια και κούκλες, διότι θα ξεχάσει επίσης την ανάγνωση, την γραφή, την ομιλία και το βάδισμα. Όλα αυτά τα μαθαίνει ως παιδί. Άρα λοιπόν την παιδική μας ηλικία την έχουμε ενσωματωμένη μέσα μας, σαν μια θετική κληρονομιά. Όχι όμως όπως ακριβώς ήταν όταν την ζούσαμε αλλά διαφοροποιημένη, χωρίς παιδικά παιχνίδια, έχοντας το αποτέλεσμα όλων των βιωμάτων και των γνώσεων, συγχωνευμένο στην νοοτροπία του ενήλικα. Ενώ δηλαδή την ξεπερνάμε, ταυτόχρονα την χρησιμοποιούμε και ως στήριγμα της τωρινής μας ζωής. Όταν ανεβαίνουμε ένα σκαλοπάτι το προηγούμενο δεν το εξαφανίζουμε με περιφρόνηση, αλλά το αφήνουμε στην θέση του, γιατί στηρίζει μαζί με όλα τα άλλα την σκάλα. Βρισκόμαστε όμως σε επόμενο σκαλοπάτι και όχι στο προηγούμενο, κοιτώντας μπροστά και όχι πίσω. Αυτή είναι η υγιής ψυχολογική στάση. Ο παλιμπαιδισμός θεωρείται διαταραχή. Από παλιμπαιδισμό όμως πάσχουν οι κοινωνίες μας σε σχέση με το δικό τους παρελθόν.
Η κατάσταση αυτή της κοινωνίας μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο όταν ο καθένας από εμάς, ως άτομο, βρει τις ισορροπίες μέσα του. Όταν ξεκαθαρίσει τις σχέσεις του με το δικό του παρελθόν, όταν νοιώσει την απαραίτητη ευγνωμοσύνη προς τους γονείς του, προς την κοινωνία, προς τους πάντες και ταυτόχρονα μπορεί να κινείται προς το μέλλον, κάνοντας επαναστατικές αλλαγές μέσα του. Αυτά τα δύο φαίνονται αντιφατικά αλλά δεν είναι. Η αντίφαση υπάρχει μόνο στην μαθηματική λογική του ανθρώπου. Η λογική της καρδιάς μπορεί να τα συνδυάσει με μεγάλη ευκολία. Εισχωρώντας κανείς σε βάθος μέσα του φτάνει σε μια κατάσταση όπου μπορεί να ωφελείται από το παρελθόν και ταυτόχρονα, όταν χρειαστεί, να το ξεχνάει σαν να μην υπήρξε ποτέ, ώστε να ξεπεράσει τα παλιά σύνορα και να κινηθεί σε νέους χώρους.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου