Δεν ήταν δύσκολο για μας να
μπορέσουμε να μάθουμε αυτή την ιστορία, αυτά τα ανεξάντλητα στοιχεία για το κοντινό προς εμάς χωριό
Ένα χωριό που είναι σύνορο στον χάρτη των νομών.
Ένα χωριό που θα μπορούσε με μια σπιθαμή να ανήκει κι αυτό στην επαρχία Φαρσάλων.
Και θα ήταν τυχερή η
επαρχία αν μπορούσε να έχει το Ν. Μοναστήρι δώθε απ τα σύνορα της.
Το στήσιμο του χωριού η
ιστορία οι άνθρωποι έχουν κάτι ξεχωριστό που δεν θυμίζει μόνο Θεσσαλία η Στερεά Ελλάδα αλλά Ελλάδα ολόκληρη. Θα διαπιστώσουμε όλοι στην πορεία ότι εδώ υπάρχει κάτι διαφορετικό κάτι που όλοι επιθυμούμε κάτι που αυτοί οι άνθρωποι πάσχισαν να κρατήσουν.
Υπάρχει παράδοση! Μια παράδοση που κρατήθηκε με
νύχια και με δόντια. Οι ρίζες γι
αυτούς τους ανθρώπους είναι το στήριγμα και σε αυτές τις ρίζες στήριξαν το μέλλον.
Με τη βοήθεια αυτών των ανθρώπων
θα μάθουμε αυτή την ιστορία και ίσως μας δώσει στοιχεία πολιτισμού σκέψης και σύνδεσης με το παρελθόν.
Τα στοιχεία που θα
χρησιμοποιήσουμε σε αυτή τη στήλη είναι από τη φιλόλογο κ. Παντίδου η οποία έκανε μια καταπληκτική εργασία πάνω στον πολιτισμό αυτού του χωριού και των ανθρώπων του.
Θεωρήσαμε σημαντικό να
αρχίσουμε από τη γλώσσα τους. Η γλώσσα είναι ένα απ τα σημαντικότερα στοιχεία πολιτισμού που έχει επαφή με τις ρίζες όταν την κρατάμε καθαρή στη μνήμη την χρησιμοποιούμε και τη μεταφέρουμε στις νεότερες γενιές.
Οι Νεομοναστηριώτες έφεραν μαζί τους και διατήρησαν με
σεβασμό προς την παράδοση πολιτισμικά στοιχεία ,που διαμορφώνουν και συνθέτουν την ιδιαίτερη πολιτισμική αλλά και τοπική τους ταυτότητα .
Ένα από
αυτά είναι και η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν στην μεταξύ τους επικοινωνία . Ακόμη και σήμερα πολλοί από τους μεγαλύτερους σε ηλικία κατοίκους εξακολουθούν να μιλούν τη γλώσσα αυτή και με το καθημερινό άκουσμα , την καθημερινή χρήση της , μεταλαμπαδεύεται και κληροδοτείται στους νεότερους.
Η γλώσσα αυτή ως
τοπική διάλεκτος παρουσιάζει λεκτικές και φωνολογικές ιδιαιτερότητες .Χαρακτηριστική είναι η χρήση των διφθόγγων –μπ , ντ γκ , τα , τζ ,η αφαίρεση συμφώνων σε διάφορες λέξεις καθώς και η προφορά με παχύ τρόπο τους .
ΤΟΠΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ
αϊγόρος - φίλος
Απκάζω – καταλαβαίνω
Αρμιά – τουρσί
Αρτσόνομαι - θυμώνω
Αστουχνού – ξεχνώ
Αστόισα – ξέχασα
Ασχάναβος – άσχημος
Βαϊζω – σκύβω
Βάισα – έσκυψα
Βγαριάζω – σκέφτομαι
Γάζιος - γάιδαρος
Γκανταλίζω – γαργαλάω
Γκιζιαρίζω – κάνω βόλτα
Γκιλιέμαι – σέρνομαι
Γκόλιαβος - γυμνός
Γκουμπτζούδα – μικρή σουπιέρα
Γκντούλι - χοντρός
Γκντουούδι – σπασμένη (χωρίς χέρια ) στάμνα
Γκτζούνι - γουρούνι
Ζιάμπα – βάτραχος
Ζνάρι - ζωνάρι
Ζντράνια - ρούχα
Θκο μας – δικό μας
Ιούρτι -οικόπεδο
Καϊτερώ – περιμένω
Κανγκάπ –πουθενά
Καταλάτ(ι)σα – κουράστηκα
Κατάντα – παραμονή γιορτής
Κατσιουρντίσκα – δεν πρόσεξα
Κοράνι – αρσενικό σκυλί
κουκουνούδα – κοπέλα
Κουρντίζομαι - ετοιμάζομαι
Κουσκουλαντίζω – κάνω γρήγορα
Κρουγμένος - χτυπημένος
Μισίρα , μισίρι –γαλοπούλα
Μόξε - σκάσε
μουκσιά- μπουκιά
Μούτσκος – μικρός
μουώνω –σταματώ να μιμώ
Μπαϊλντίζω – κουράζομαι( από την έκθεση στον ήλιο , αρχίζω να νυστάζω)
Μπασιάς - κουνιάδα
Μπιζέρσα – βαρέθηκα
Μπιτίζω- τελειώνω
Μπούλιω-νύφη
Ντιβιρλίγκες – (γυρίζω γύρω γύρω)
Ντιούζκα – ίσια
Ξέιρα - έπεσα
Ξεστρώχι – βεράντα
Όιρα - τριγύρω
Ουκάνκο –λουκάνικο
ουούδι – λουλούδι
Ουραντίζω – πηγαίνω ,φτάνω ξαφνικά .
Παγάλια – σιγά
Παταρές - σφαλιάρες
Πιρόνι – πιρούνι
Πιστίρκα - ποδιά
Πρατσκαλίζω – πετάω, τινάζω λάδια
Σαμπαχλινή -πρωί
Σέρκος – γρήγορος
Σερτλούκι – γρηγοράδα
Σερμπέζκο – ωραίο
Σκαριάζω –ταιριάζω
Σμπουριάζω - μιλάω
Ταβάς – ταψί
Τηρώ - κοιτώ
Τσιακούδα – σουγιά
Σαλντίζω – στέλνω
Φασκιώνω – γεννώ , είμαι λεχώνα
Χαλεύω –θέλω
Χαμνός –κακός ή με δύναμη άνθρωπος
χάσκω – δεν προσέχω
Χέμανας – κιόλας
Χωρατεύω – μιλάω
Δε ζμποριάζω – δεν μιλάω
Δικό τους λεξιλόγιο υπάρχει και για τις συγγενικές σχέσεις.
Τάτης – πατέρας
Μάμου – μητέρα
Μπάμπου – γιαγιά
πάππος - παππούς
κάκου – μεγαλύτερη αδερφή
μπάτης – μεγαλύτερος αδερφός
αφέντης –πεθερός
μάλη – πεθερά
μπούλιου – σύζυγος μεγαλύτερου αδερφού
μπούα – έτσι ονόμαζαν οι μικρότερες αδελφές την σύζυγο του αδερφού τους .
μπασιάς - έτσι ονόμαζαν τα μικρότερα αδέλφια τον σύζυγο της αδερφής τους .
λέλιου – μεγαλύτερη αδελφή του πατέρα (θεία)
ΠΗΓΗ ΦΑΡΣΑΛΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ
1 σχόλια :
Ευχαριστώ πολύ εκ μέρους της ομάδας εργασίας των μαθητών και των μαθητριών της περσινής Πρώτης και Τρίτης Γυμνασίου του Νέου Μοναστηρίου για τα καλά σας λόγια! Θα ήθελα να τονίσω ότι η εργασία δεν είναι δική μου, είναι των παιδιών που εργάστηκαν με όρεξη και ενεργητικότητα για να δημιουργήσουν κάτι για τον τόπο μας.Εγώ απλώς ανέλαβα τον συντονιστικό και οργανωτικό ρόλο. Το παραπάνω κείμενο δεν είναι δικό μας, είναι παρμένο από εργασία δημοσιευμένη στο Διαδίκτυο στον δικτυακό τόπο www.neomonastiri.gr
από τον οποίο τα παιδιά άντλησαν πολύτιμο υλικό.
Και πάλι ευχαριστώ θερμά,
Γεωργία Παντίδου
Φιλόλογος
Δημοσίευση σχολίου